گستردگی و پهناوری قاره آسیا باعث شده که همگرایی و فعالیت مشترک دولتها در این قاره به سادگی امکانپذیر نباشد. البته به تازگی گامهایی برای همگرایی بیشتر کشورها در این خصوص برداشته شده که یکی از آنها به ابتکار ایران بوده است.
اجلاس بینالمجالس آسیایی در طول 6 سال فعالیت توانسته است پارلمانهای کشورهای موجود در آسیا را به یکدیگر نزدیکتر کند. در ادامه در گفتوگو با کارشناسان به بررسی عملکرد این اجلاس و راهکارهای بهبود نفوذ و تاثیر آن میپردازیم.
تاریخچه فعالیت اجلاس بینالمجالس آسیایی
اجلاس بینالمجالس آسیایی یکی از پتانسیلهای خوب پارلمانهای آسیایی است که میتواند در جهت همگرایی بیشتر در آسیا مورد توجه قرار گیرد. مجمع مجالس آسیایی دارای 40 عضو رسمی و 18 عضو ناظر است که درسال 2006 در اجلاس تهران از انجمن مجالس آسیایی برای صلح به مجمع مجالس آسیایی تغییر یافت و اکنون ریاست این مجمع بر عهده اندونزی است. از این پیش نیز این ریاست بر عهده جمهوری اسلامی ایران بوده است.تهران در سال 2006 اولين میزبان نشست اتحاديه بينالمجالس آسيا بوده است که حاصل آن، اعلاميه تهران درباره تشكيل این مجلس به منظور ترويج همبستگي، دوستي، روابط حسن همجواري ميان كشورهاي آسيايي و ميثاق دوستي در آسيا بود. در اين زمینه، دبيرخانه اتحاديه، یک تيم كاري متشكل از اعضاي مجالس، وكلا ديپلماتها، سياستگذاران وكارشناسان مربوطه را به منظور تهيه
پيش نويس اين ميثاق تشكيل داد. نشست دوم در سپتامبر 2007 تشکیل شد و به بررسی ميثاق دوستي در آسيا و تشکیل كميته فرعي تحت عنوان «كميته سياسي اتحاديه بين المجالس آسيا به منظور بررسي بهترين استراتژيهاي پيوستن به اين ميثاق» اقدام کرد. دوره سوم در نوامبر 2008 در جاكارتا برگزار و " اعلاميه جاكارتا" درباره ايجاد ساختار مالي جديد در جهان صادر شد. در اين دوره، 233 نماينده از 31 كشور از پارلمان آسيا، اتحاديه بين المجالس جهاني، گروه اقتصادي يورو آسيا و سازمان كنفرانس اسلامي شركت داشتند. باندونگ در کشور اندونزی میزبان چهارمين دوره اين اجلاس در دسامبر 2009 بود که با شعار
« نقش پارلمانهاي آسيايي براي تحقق رفاه، صلح و عدالت درمنطقه» برگزارشد. درخواست عضويت ناظر در سازمان ملل متحد، سازمان كنفرانس اسلامي، مجمع بينالمجالس جامعه اقتصادي اوراسيا ،انجمن كشورهاي جنوب شرق آسيا موسوم به آسه آن و اتحاديه بين المجالس از جمله قطعنامه هاي ديگر اجلاس جاكارتا بود.گفتني است پیش از اجلاس بینالمجالس، اتحاديه مجالس آسيايي براي صلح درسال 1992 در بنگلادش تاسيس شد. اين اتحاديه در سال 2006 به پيشنهاد ايران به مجمع مجالس آسيايي تغيير نام داد. پارلمانهاي 39 كشورآسيايي
عضو ثابت اين مجمع بوده و 18 كشور نيز بهعنوان عضو ناظر در اين مجمع حضور دارند. با تصويب اعضای دبيرخانه دایمي، مجمع مجالس آسيايي در تهران مستقر شده و دبيركل آن براي چهار سال از ايران انتخاب شده است. هم اكنون اندونزي رياست مجمع عمومي مجالس آسيايي را در اختيار دارد. قرار است اجلاس آينده اين مجمع سال آينده در سوريه برگزارشود. هدف نهايي اين مجمع، ايجاد همگرايي درآسيا و تشكيل پارلمان آسيايي است.
تشکیل اجلاس با ابتکار ایران
فاطمه آلیا نماینده مجلس شورای اسلامی در خصوص تاسیس مجلس بینالمجالس آسیایی میگوید: با توجه به این که رویکرد نظام جمهوری اسلامی ایران ارتباط مسالمتآمیز برقرارکردن با دیگر کشورهای جهان است، در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی یک ابتکار صورت گرفت و آن پیشنهاد تشکیل یک مجلس در سطح آسیایی بود که با موافقت روبرو شد. اولین اجلاس مجالس آسیایی به نام آپا درایران برگزار شد که با استقبال خوبی هم همراه بود و قرار هم بر این شد که دبیرخانه دایمی این اجلاس نیز در کشورمان باشد.
وی اظهار میکند: از آن زمان به بعد، یعنی از مجلس هفتم تا به حال نیز ریاست دبیرخانه با ایران بوده است و کارگروههای بسیاری نیز تشکیل شده است، مانند کار گروه تنوع فرهنگی که با توجه به فرهنگهای مختلفی که در سطح آسیا وجود دارد و همگی هم مورد احترام هستند ، این کار گروه تشکیل شد . این کارگروه در مقابل سیاست غربیها که سعی در از بین بردن مرزها دارند و در صدد ایجاد سلطه امپریالیستی هستند، به وجود آمد. اجلاس فوق خیلی موفق بوده به طوری که حتی جایگاهی هم در اجلاس بینالمجالس جهانی به دست آورد. در مجالس جهانی که 2 بار در سال تشکیل جلسه میدهند اجلاس بینالمجالس آسیایی هم در حاشیه آن تشکیل جلسه میدهد و طرحهایی ارایه و حتی به تصویب میرساند. در واقع این اجلاس تبدیل به یک مجموعه هماهنگ و تاثیرگذار شده است.
نماینده مردم تهران، شمیرانات،ری و اسلامشهر بیان میدارد: در اوایل مجلس نهم، حدود دو یا سه ماه قبل، شورای اجرایی این مجلس تشکیل جلسه داد که کشورهای آسیایی حضور یافتند و مصوباتی درباره مسایل فلسطین، فرهنگ، مناسبات اقتصادی، خودکفایی اقتصادی همافزایی اقتصادی، حقوق بشر و ... صورت گرفت. این مجلس به مرور جای خود را پیدا کرده و تاثیر زیادی در گفتوگوهایی که بین مجالس صورت میگیرد داشته و همچنین تاثیر قابل توجهی هم بر مجالس هر یک از کشورهای آسیایی عضو دارد.
انتخاب نمایندگان اجلاس بینالمجالس
این نماینده مجلس میافزاید: دبیرخانه دایمی این اجلاس در ایران است و هر بار هم که جلساتی تشکیل میشود، تصمیم گرفته میشود که اجلاسهای بعدی در کدام کشورهای آسیایی برگزار شود. شیوه انتخاب اعضا هم به این گونه است که در مجلس هر کشوری رایگیری صورت میپذیرد و 5 نفر از نمایندگان برای عضویت در مجلس آسیایی انتخاب میشوند. همانطور که برای انتخاب اعضای مجلس جهانی هم به همین شکل عمل میشود.
آلیا درباره تاثیرگذاری این اجلاس میگوید: وقتی به صورت همگانی و با اشتراک زیاد مصوبهای تصویب شود، خود به خود از ضمانتاجرایی زیادی برخوردار است. مثلا درباره الحاق جهانی حقوق بشر به وضوح مشخص است که مشارکت جهانی در آن وجود نداشته است و با همکاری 4 تا 5 کشور این موضوع به تصویب رسیده است و خودشان هم آن را به دیگر کشورها تحمیل کرده اند. اما در اجلاسی مانند جنبش عدم تعهد (نم)، به دلیل این که مشارکت در آن حداکثری است، ضمانتاجرایی آن هم قابل توجه است. در اجلاس بینالمجالس آسیایی هم چون همه آزاد هستند، نمایندگان این امکان را دارند تا موضوع های مهمی را که در نظر دارند بیان کنند و برای تصویب موضوع همه سعی خود را انجام
می دهند که این امر باعث اجرای حداکثری و ضمانت اجرای موثر مصوبات این اجلاس میشود.
وی بر این باور است که هر سازمان بین المللی، کارآمدیش بسته به توانمندی اعضای آن است و اگر در هر دوره این اجلاس، انتخابات به گونهای صورت بگیرد که افراد باتجربه، متخصص، اندیشمند و دارای استقلال فکری و نمایندگان فعال امکان انتخابشان مهیا شود، خود به خود این مجالس کارآمدتر میشوند و مصوبات و خروجیهایش برای بهبود وضعیت فرهنگی -اقتصادی بهتر میشود. اعضای اجلاس بین المجالس آسیایی تا کنون در حاشیه مجامع جهانی بسیار فعال بوده اند و به دنبال مباحثی مثل بازار مشترک اقتصادی، تقویت تعاملات و ... بوده اند. اعضای اجلاس بین المجالس با توجه به نزدیکی فرهنگی و اشتراکاتی که دارند، میتوانند تاثیرگذار باشند و نقش موثری هم در صحنه داخلی کشورهای خود و هم صحنه بین المللی ایفاکنند. البته باید به این نکته مهم هم اشاره کرد که هرچه دبیرخانه این اجلاس فعالتر باشد، خروجی و تاثیرگذاری آن نیز بیشتر است.
تشکیل و عملکرد اجلاس بینالمجالس
یک مدرس دانشگاه درباره عملکرد اجلاس بینالمجالس آسیایی
می گوید : این مجمع از ابتدا (حدود سال1992) مجمع پارلمانهای آسیایی برای صلح بود که بعد از آن به مجمع بینالمجالس آسیایی تبدیل شد. بدین منظور که بین پارلمانهای کشورهای آسیایی همگرایی بیشتری ایجاد شود. بعد از تاسیس این مجمع هر سال دوبار اجلاس برگزار میشود که ابتدا شورای اجرایی تشکیل جلسه میدهد و برای تشکیل جلسه اصلی در 6 ماه آینده تصمیمگیریهایی صورت میگیرد.
الهام امینزاده میگوید: در سال 2003 این اجلاس تشکیل شد. اکثر کشورها شرکت کردند، اما فقط در حد تشکیل جلسه و آشنایی بود و در نهایت هم مصوباتی داشت. در این سال با رایزنیهایی که از سوی ایران انجام گرفت، قرار بر این شد که این مجمع تبدیل به یک مجلس منسجم شود تا در منطقه آسیا، ایجاد همگرایی و صلح بیشتر کند. در واقع در سال 2006 بود که این اجلاس در تهران تشکیل شد و در آن سال بود که تشکیل مجمع بین المجالس آسیایی به طور رسمی کلید خورد. این جلسه با میزبانی ایران بسیار پر بار بود و قرار بر این شد تا در میان کشورهای آسیایی با وجود اختلاف ها، رویکردها، ادیان و سلایق متفاوت، اشتراکات و نزدیکی ایجاد شود.
وی می افزاید: در سال 2006 از هر کشور حدود 10 نماینده حضور یافتند. این اجلاس خیلی پر بار بود و 13 سند هم در این مجمع به تصویب رسید. این شاید بزرگترین مجمع صلح جهانی بود که در آن معاهداتی
مثل: معاهده صلح، معاهده فساد، محیط زیست آسیا، تنوع فرهنگی و... تنظیم شد و در زمان حضور کشورهای آسیایی در تهران ارایه و پذیرفته شد. اما تصویب این معاهده ها وقتی کارآمد میشود که هر کشوری نیز آن را در مجلس خود تصویب کند و مصوبه مذکور را اجرایی کند.وی در ادامه بیان میدارد: اجلاس بینالمجالس آسیایی دارای یک شورای اجرایی است. شیوه انتخاب اعضای این اجلاس به گونهای است که مثلا در کشور خودمان هر 294 نفر اعضای مجلس باید رای دهند و بعد از رایگیری 5 نفر انتخاب میشوند.
بهبود عملکرد اجلاس بینالمجالس آسیایی
این مدرس دانشکده حقوق دانشگاه تهران ادامه میدهد: پیشنهادها و طرحهایی در دستور کار است تا تاثیرگذاری این مجمع آسیایی زیاد شود و مانند پارلمان اروپا که قوانینش در کل اروپا به قوانین کشورها برتری دارد، عمل کند. در حال حاضر چنین ویژگیهایی در اجلاس بین المجالس آسیایی در مقایسه با پارلمان اروپا وجود ندارد که از جمله دلایلی که میتوان برای آن نام برد این است که کشورهای اروپایی فرهنگشان خیلی نزدیک به هم است و تنها 20 کشور را تشکیل میدهند، اما در آسیا ما مجموعهای از ادیان و فرهنگها را داریم که ایجاد هماهنگی با وجود چنین تنوعی، کار بسیار سختی است. اما یک ویژگی بارزی که در بین مردم آسیا وجود دارد این است که خیلی انسانی فکر میکنند و سعی میکنند که یک برتریطلبی بر دیگر قسمتهای جهان نداشته باشند. بحث فرهنگ و اقتصاد در این قاره خیلی به هم نزدیک هستند. اگر سعی شود با ایجاد زمینههایی این امتیازات را وارد مجمع آسیایی کرد ، به طور قطع آینده آسیا از لحاظ محیط زیست، اقتصاد و... بسیار روشن تر خواهد بود.
با توجه به آن چه که گفته شد، اجلاس بینالمجالس آسیایی یک فرصت مغتنم برای کشورهای آسیایی است که با طرح دغدغههای خود به تصمیمات واحدی برسند. به این دلیل که مجالس در کشورها
مهم ترین رکن قوای قانونگذاری هستند، تشکیل سازمانی با حضور پارلمانها میتواند تاثیر زیادی در همگرایی قوانین و مقررات کشورها و ایجاد صلح داشته باشد.
برچسبها: بررسی حقوقی اجماع آسیایی پارلمانها برای صلح
ادامه مطلب
