نحوه تقدیم دادخواست به دیوان عدالت اداری

گفتار اول: تقدیم دادخواست

مطابق ماده ۱۶ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، رسیدگی در شعب دیوان مستلزم تقدیم دادخواست می‌باشد. دادخواست باید به زبان فارسی روی برگه‌های مخصوص، تنظیم شود.
پرونده‌هایی که با صدور قرار عدم صلاحیت از مراجع قضائی دیگر به دیوان ارسال می‌شود، نیازی به تقدیم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی ندارد.
از زمان تصویب این قانون مهلت تقدیم دادخواست، راجع به موارد موضوع بند (۲) ماده (۱۰) این قانون، برای اشخاص داخل کشور سه ماه و برای افراد مقیم خارج از کشور، شش ماه از تاریخ ابلاغ رأی یا تصمیم قطعی مرجع مربوط مطابق قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) است. مراجع مربوط مکلف‌اند در رأی یا تصمیم خود تصریح نمایند که رأی یا تصمیم آن‌ها ظرف مدت مزبور در دیوان قابل‌اعتراض است. در مواردی که ابلاغ واقعی نبوده و ذی‌نفع ادعای عدم اطلاع از آن را بنماید، شعبه دیوان در ابتدا به موضوع ابلاغ رسیدگی می‌نماید. در مواردی که به‌موجب قانون سابق، اشخاصی قبلاً حق شکایت در مهلت بیشتری داشته‌اند، مهلت مذکور، ملاک محاسبه است.

گفتار دوم: خواسته‌هایی که در دیوان مطرح می‌گردد.

مطابق ماده ۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، شکایت، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأموران، ادارات، آیین‌نامه‌های دولتی و خلاف قانون یا شرع یا خارج از حدود اختیارات مقام تصویب‌کننده در صلاحیت دیوان عدالت اداری می‌باشد.

گفتار سوم: نحوه نگارش دادخواست به دیوان

جهت تهیه برگه دادخواست طرح شکایت در دیوان عدالت اداری از دو طریق می‌توان اقدام نمود:
۱ -دفاتر پستی سراسر کشور؛
-۲ دانلود از پایگاه اطلاع‌رسانی اینترنتی دیوان عدالت اداری.

بند اول- مشخصات شاکی:

شاکی می‌تواند اعم از شخص حقیقی یا حقوقی باشد که مشخصات شاکی مطابق فرم برگ دادخواست می‌بایستی به‌طور کامل پر گردد و علاوه بر آدرس پستی، درج نشانی پست الکترونیک و شماره تلفن همراه یا نمابر هم قابل‌ذکر است. همچنین طرح شکایت می‌تواند از ناحیه وکیل یا قائم‌مقام یا نماینده قانونی شاکی صورت پذیرد.

بند دوم- مشخصات طرف شکایت:

مشخصات طرف شکایت که نام دستگاه مربوطه یا محل خدمت مأمور دولت می‌باشد و نشانی دقیق مشتکی‌عنه ذکر می‌گردد.

بند سوم- موضوع شکایت و خواسته:

موضوع شکایت می‌بایستی کاملاً مشخص و صریح بوده و ابهام نداشته باشد و در صورت امکان جهت پیگیری بهتر خواسته و شکایت، هر خواسته در دادخواست جداگانه مطرح گردد و از ذکر خواسته‌های متعدد که ارتباطی با یکدیگر نداشته، در ضمن یک دادخواست خودداری شود.

بند چهارم- درج شرح و متن شکایت بر روی برگ دادخواست:

شرح و متن شکایت بر روی برگ دادخواست به‌طور خلاصه و کاملاً واضح بدون خط‌خوردگی و غلط املایی و به‌صورت تایپ‌شده، در محل مربوطه مرقوم و سپس به امضاء یا اثرانگشت شاکی، وکیل، قائم‌مقام یا نماینده قانونی وی یا شخص حقوقی می‌رسد.

بند پنجم- ارائه مدارک و دلایل مورد استناد:

دادخواست و کلیه مدارک و ضمایم پیوستی می‌بایستی به تعداد طرف شکایت به‌علاوه یک نسخه باشد.

الف) مطابق ماده ۲۰ قانون دیوان، تصویر مدارک باید به‌وسیله دبیرخانه یا دفاتر شعب دیوان یا دفاتر اداری مستقر در مراکز استان‌ها یا دفاتر دادگاه عمومی یا دفاتر اسناد رسمی و درصورتی‌که شاکی دلیل داشته باشد، توسط وکیل شاکی یا واحدهای دولتی و عمومی تصدیق شود.
درصورتی‌که مدارک در خارج از کشور تهیه‌شده باشد، تصدیق آن با اصل در سفارت‌خانه یا کنسولگری یا دفتر نمایندگی ایران گواهی می‌شود.

ب) مطابق تبصره ۲ ماده ۲۰ قانون دیوان اگر ارائه اصل سند جهت تصدیق توسط شاکی ممکن نباشد، دیوان مکلف به پذیرش دادخواست است و باید تصویر مصدق اسناد را از دستگاه مربوطه مطالبه نماید.

ج) ارائه سایر اسناد ازجمله تصویر شناسنامه و کارت ملی و درصورتی‌که شاکی شخص حقوقی باشد، ارائه آگهی ثبت شرکت یا پروانه تولیدی معتبر یا پروانه کسب معتبر برای کسبه الزامی است. همچنین ارائه مدرک مثبت سمت وکیل یا نماینده قانونی یا قائم‌مقام که از طرف شاکی اقدام به شکایت نموده باشند، هم پیوست می‌گردد و در صورتی ‌که شاکی وکیل داشته باشد، حدود اختیارات وکیل در دیوان نیز بایستی در وکالت‌نامه وکیل، صراحتاً ذکر گردد.

بند ششم- هزینه دادرسی در دیوان:

در مرحله بدوی، الصاق ۱۵۰۰۰۰ ریال تمبر دادگستری بر روی صفحه اول دادخواست اصلی، هزینه دادرسی دیوان عدالت خواهد بود.
در مرحله تجدیدنظر و اعاده دادرسی نیز الصاق ۲۰۰۰۰۰ ریال تمبر دادگستری بر روی دادخواست، هزینه دادرسی خواهد بود.
قابل‌ذکر است هزینه تصدیق هریک از مدارک و اوراق پیوستی نیز، ۵۰۰۰ ریال تمبر دادگستری می‌باشد.

بند هفتم- مهلت تقدیم دادخواست:

مطابق تبصره ۲ ماده ۱۶ قانون دیوان، مهلت تقدیم دادخواست بدوی برای اشخاص داخل کشور سه ماه از ابلاغ آراء و تصمیمات قطعی هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری، رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آراء و تصمیمات قطعی هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون‌هایی مانند کمیسیون‌های مالیاتی، هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون موضوع ماده (۱۰۰) قانون شهرداری‌ها منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آن‌ها می‌باشد و برای افراد مقیم خارج از کشور ۶ ماه از تاریخ ابلاغ رأی یا تصمیم قطعی مرجع مربوط مطابق قانون آیین دادرسی مدنی می‌باشد.
در مواردی که ابلاغ واقعی نبود و ذی‌نفع مدعی عدم اطلاع از مفاد موضوع مورد شکایت باشد، دیوان ابتدا به موضوع مهلت اعتراض رسیدگی نموده و تصمیم مقتضی می‌گیرد.

بند هشتم- تحویل دادخواست:

دادخواست و برگه‌های پیوستی آن از طریق پست سفارشی به دبیرخانه دیوان یا دفاتر نمایندگی دیوان مستقر در دادگستری مراکز استان‌ها تحویل داده می‌شود. در صورت مراجعه حضوری، شماره رهگیری ۱۶ رقمی به همراه تاریخ تقدیم دادخواست و شماره رمز جهت پیگیری به شخص داده می‌شود و اگر دادخواست از طریق پست ارسال گردد، با شماره ۵۱۲۰۰ تماس حاصل نموده یا با ارسال پیامک به ۵۰۰۰۲۹ شماره پیگیری ۱۶ رقمی و رمز پرونده ارائه می‌گردد.
پس از تعیین شعبه «شماره پرونده ۱۶ رقمی» و «شعبه رسیدگی‌کننده» از طریق پیامک به شماره همراه درج ‌شده در برگ دادخواست ارسال می‌گردد و یا از طریق تلفن گویا به شماره ۵۱۲۰۰ یا پایگاه اطلاع‌رسانی دیوان به جهت غیرحضوری بودن رسیدگی در دیوان می‌توان روند پرونده را پیگیری نمود. لذا حفظ مشخصات مرقوم ضروری می‌باشد.

بند نهم- مهلت ارائه دادخواست تجدیدنظر:

ازآنجایی‌که آراء بدوی شعب دیوان به درخواست طرفین قابل‌اعتراض می‌باشد، لذا برای اشخاص مقیم ایران، ظرف ۲۰ روز و افراد مقیم خارج از دیوان ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ رأی دیوان قابل‌اعتراض می‌باشد.

مرجع تقدیم دادخواست تجدیدنظر از رأی شعب بدوی دیوان یکی از مراجع زیر می‌باشد:
۱ -دفتر شعبه صادرکننده رأی؛
۲-دبیرخانه مرکزی؛
۳- دفاتر نمایندگی دیوان مستقر در دادگستری مراکز استان‌ها.

بند دهم- دادخواست اعاده دادرسی، جلب ثالث، ورود ثالث و اعتراض ثالث:

دادخواست اعاده دادرسی در خصوص احکام قطعی با ذکر جهتی که موجب اعاده دادرسی است و با ارائه به دبیرخانه دیوان یا دفاتر نمایندگی دیوان مستقر در دادگستری مراکز استان‌ها قابل تقویم است.
مطابق ماده ۵۴ قانون دیوان اگر شاکی جلب شخص حقیقی یا حقوقی دیگری غیر از طرف شکایت را به دادرسی لازم بداند، می‌تواند همراه دادخواست اولیه یا دادخواست جداگانه حداکثر ظرف ۳۰ روز پس از ثبت دادخواست اصلی تقاضای خود را تسلیم دبیرخانه دیوان نماید و طرف شکایت نیز می‌تواند ضمن پاسخ کتبی، دادخواست خود را با موضوع فوق تقدیم نماید.
همچنین وارد ثالث و اعتراض ثالث نیز با رعایت اصول آیین دادرسی دیوان امکان‌پذیر می‌باشد. طبق ماده ۵۷ قانون دیوان عدالت اداری، مهلت اعتراض ثالث، ۲ ماه از تاریخ اطلاع حکم می‌باشد.